Dat Brahms een gevierd componist was, blijkt uit de ontstaansgeschiedenis van zijn Akademische Festouverture. In Breslau was de dirigent van de "Orchester Verein", Bernard Scholtz, een toegewijd voorvechter van Brahms' muziek. Mede door zijn inspanningen raakten vele professoren van de universiteit diep onder de indruk van de composities van Brahms. Het resultaat was dat de componist op 11 maart 1879 door de Decaan van de Filosofiefaculteit van de Universiteit van Breslau werd benoemd tot doctor, waarbij de eervolle woorden op zijn diploma luidden "artis musicae severioris in Germania nun princes" (de beroemdste nog in leven zijnde Duitse componist van serieuze muziek). Bernhard Scholz schreef in zijn felicitatiebrief aan Brahms: "...Zou u een symfonie voor Breslau willen componeren? We verwachten in ieder geval een feestelijk ode." Ruim een jaar later voldeed Brahms aan dit verzoek en componeerde hij zijn Akademische Festouverture. Op toepasselijke wijze verwerkt hij allerlei bekende studentenliederen tot een vrolijke potpourri en sluit pompeus af met het Gaudeamus Igitur (studentenlied "Laat ons daarom vrolijk zijn", tekst uit 1781).