Richard Wagner (22 mei 1813 - 13 februari 1883)
Enkele maanden na Wagners geboorte op 22 mei 1813 stierf zijn (officiële) vader, die politiegriffier was in Leipzig. Kort daarna huwde zijn moeder met iemand uit het theatermilieu van Dresden (en waarschijnlijk de echte vader van Richard), Ludwig Geyer. De kleine Wagner werd zo geboeid door het werk van zijn stiefvader dat hij nog in zijn schooljaren een eerste drama schrijft ("Leubald und Adelaide"). In 1821 sterft ook Geyer, en de familie verhuist terug naar Leipzig, waar Richard viool-, piano- en contrapuntlessen krijgt. Reeds zijn eerste werken waren (onbeduidende) opera's: "Die Hochzeit", "Die Feen" en "Das Liebesverbot", en het was zijn droom een even groot dichter, regisseur, decorontwerper, als componist, dirigent, zanger en violist te worden. Zijn eerste baan was die van leider van het theaterkoor in Wurzburg; dan volgen enkele aanstellingen in de theaters van Magdeburg, Lauchstädt, Köningsbergen en Riga. Hij huwt ondertussen met de operazangeres Minna Planer. In Riga ontstaat de eerste belangrijke opera "Rienzi", maar door schuldeisers achtervolgd vlucht hij naar Parijs. Hij leeft er van arrangementen en leert Meyerbeer, Liszt, Heine en Berlioz kennen. In 1843 wordt hij in Dresden, dat zijn werk welgezind was, operadirigent, en "Der fliegende Holländer", "Tannhäuser" en "Lohengrin" worden er gecreëerd. Het succes met "Der fliegende Holländer" bezorgt hem het ambt van Koninklijk Saksisch Hofkapelmeester. Tijdens de revolutie van 1849 wedde Wagner wat opportunistisch op het verkeerde paard en wordt verbannen. Hij vindt onderdak bij zijn toekomstige schoonvader Liszt in Zürich. Hier komt even een verpozing in zijn werk, wordt een periode afgesloten en een nieuwe uitgebroed: de idee van de tetralogie "Der Ring des Nibelungen" ontstaat, en gespreid over jaren schrijft hij de vier delen "Das Rheingold", "Die Walküre", "Siegfried" en "Götterdämmerung". Intussen leert hij de pessimistische filosofie van Schopenhauer kennen en Mathilde Wesendonck, met wie hij een (al of niet platonische) verhouding heeft die aanleiding wordt tot heel wat kunstwerken, zoals de Wesendonck-liederen en "Tristan und Isolde". Tijdens de zomer van 1855 wordt hij dirigent in Londen, en aan zijn zwerversbestaan komt een einde, door de amnestie van 1860. De financiële problemen vinden een erg onwaarschijnlijke oplossing: die "rare" Ludwig II, koning van Beieren, biedt hem een onbeperkte gastvrijheid aan, en laat in Bayreuth het Festspielhaus bouwen. Intussen laat Cosima Liszt haar man, de beroemde dirigent Hans von Bülow, in de steek om in 1870 met Wagner te trouwen. Met zijn tegenstanders (en die waren er!) rekende hij af in "Die Meistersinger von Nürnberg", waarin met zijn scherpste criticus Hanslick, de draak gestoken wordt in de figuur van Beckmesser, die het de meesterzanger Hans Sachs steeds maar lastig wil maken door hem op de reglementen van het componeren te wijzen. Tijdens een verblijf in Palermo componeert hij "Parsifal". Wagner lijdt aan een hartvergroting en moet naar Italië om te rusten. Hij huurt het "Palazzo Vendramin" in Venetië, waar hij sterft op 13 februari 1883. Behalve de reeds genoemde opera's en liederen heeft Wagner nog één orkestwerk op zijn actief: "Siegfried Idyll"; verder schreef hij een autobiografie "Mein Leben, Mitteilung an meine Freunde" en "Das Weibliche im Menschlichen". Samen met Verdi beheerste Wagner het negentiende-eeuwse operagebeuren. Terwijl Verdi de oude nummerstructuur behoudt, doorbreekt Wagner die met zijn grotendeels doorgecomponeerde opera's. Het zijn zoals gezegd Gesamtkunstwerke, waarbij alle kunsten in dienst staan van één idee. Het belcanto en de mooi afgeronde en symmetrische melodieën worden vervangen door de Sprechmelodie, en harmonische spanningen worden opgelost door andere spanningsakkoorden (eigenlijk worden ze dus helemaal niet opgelost!), waardoor Wagner de afbraak van het traditionele tonaliteitsgevoel inluidt. Om een beetje lijn te krijgen in deze oneindige structuurloze massa, ontwierp hij de idee van Leitmotive, die elk een eigen figuur of gedachte uitdrukken en ongewijzigd terugkomen wanneer de inhoud van het verhaal dit vraagt. In Bayreuth leeft de Wagnertraditie onverminderd voort onder het waakzaam oog van zijn nageslacht.
Bron: Componisten.net

Aankomende concerten

Relevante links

Werken van Richard Wagner, klik op een werk voor informatie over uitvoeringen:

Verwante componisten:

Berlioz, Hector
Liszt, Franz
Verdi, Giuseppe

Andere schrijfwijzen:

• R. Wagner

Deze lijst met schrijfwijzen wordt automatisch gegenereerd uit zoektermen en externe concertagenda's en moet het mogelijk maken dat bezoekers die andere schrijfwijzen hanteren via zoekmachines toch deze pagina kunnen vinden.