Webpodium.nl
Online podium voor Nederlandse orkesten
Concertagenda Orkesten Podia Zoeken
Concert voor cello en orkest in b, opus 104 - Antonín Dvořák
Op Schumann na hebben de grote 19e-eeuwse componisten zoals Beethoven, Brahms, Mendelssohn, Berlioz en Liszt zich er niet aan gewaagd een concert voor cello en orkest te schrijven. Een mogelijke reden hiervoor is dat zij het te problematisch achtten de celloklank met die van het grote 19e-eeuwse symfonieorkest te laten samengaan zonder dat de cello overstemd zou worden. Bij de celloconcerten van bijvoorbeeld Boccherini en Haydn was dit probleem nog niet aan de orde omdat destijds de orkesten een veel kleinere omvang hadden. Dvořák toont in zijn concert dat het zeer goed mogelijk is om de celloklank met die van een groot symfonieorkest te combineren en een celloconcert in romantische stijl te schrijven. Het celloconcert in b kleine terts is niet het eerste celloconcert dat Dvořák heeft geschreven. In 1865, aan het begin van zijn carrière, schreef hij al een lang maar zeer onvolwassen concert in A grote terts, dat hij echter nooit geïnstrumenteerd heeft. Een kleine 30 jaar later, aan het eind van zijn driejarig verblijf in Amerika, waagt de componist zich opnieuw aan het schrijven van een concert voor cello en orkest. Aanleiding was het concert waarbij zijn bevriende collega Victor Herbert zijn eigen tweede celloconcert uitvoerde. Dvořák raakte daar diep van onder de indruk en zijn eigen oude verlangen om ook een concert voor cello te schrijven werd weer gewekt. In de korte periode van 8 november 1894 tot 9 februari 1895 schreef Dvořák vervolgens zijn celloconcert. In deze tijd werd de componist, die in New York een aanstelling als directeur van het Nationale Conservatorium had aanvaard, verteerd door heimwee naar zijn vaderland. In het celloconcert maakt hij dan ook veelvuldig gebruik van Boheemse volksmelodieën. Anders dan in zijn eerdere Amerikaanse werken komen in dit laatste Amerikaanse stuk geen verwijzingen meer voor naar bijvoorbeeld de negermuziek die Dvořák op dit andere continent had leren kennen. 
In het eerste deel, Allegro, laat Dvořák zien dat hij het balansprobleem tussen cello en orkest heeft overwonnen. Na de lange orkestrale inleiding laat hij de cellist een dialoog met het orkest aangaan waardoor de celloklank niet ten ondergaat. Wanneer dit dreigt te gebeuren, lost Dvořák dit op door het hoge register van de cello aan te spreken waardoor de klank aan scherpte wint. Wanneer Dvořák het orkest voluit laat spelen, heeft de solist rust omdat de celloklank nu eenmaal niet tegen het grote geweld van een symfonieorkest is opgewassen. Toen Dvořák aan het tweede deel begon, hoorde hij dat zijn vroegere geliefde Josefina, wiens jongere zuster hij gehuwd had, zeer ernstig ziek was. Uit respect voor zijn schoonzuster heeft hij haar lievelingslied "Lass mich allein", een lied uit zijn liederencyclus "Cypressen" die hij speciaal voor Josefina had geschreven, als uitgangspunt genomen. Het derde deel is opgewekter dan de voorafgaande twee delen. Dvořák maakt gebruik van dansante elementen. Ruim drie maanden na de voltooiing van het concert stierf Dvořáks schoonzuster Josefina. Dit was voor de componist de aanleiding om het concert te herzien. Hij wijzigde het slot van de finale door een meditatief gedeelte met verwijzingen naar het eerste en tweede deel toe te voegen, vlak voordat het orkest het accelerando inzet om het concert majestueus af te sluiten. Na de voltooiing van het concert is er veel kritiek op de finale van het concert gegeven omdat daar geen cadens in was opgenomen. Dvořák weigerde echter om een cadens aan dit laatste deel toe te voegen omdat hij voelde dat dit het stuk slechts zou schaden en zeker de passage met de herdenking aan Josefina te niet zou doen.

Uitvoeringen van Concert voor cello en orkest in b, opus 104 - Antonín Dvořák

OrkestReeksPeriodeWerken vanConcerten in
Arnhem Sinfoniëtta November 2023 nov 2023Andriessen, Dvořák, van BeethovenArnhem
Bellitoni Najaar 2002 nov 2002Brahms, Dvořák, von WeberAmsterdam, Den Haag, Utrecht
Bellitoni Najaar 2006 dec 2006Bernstein, Dvořák, GershwinAmsterdam, Den Haag, Utrecht
Bellitoni Voorjaar 1991 mrt 1991Dvořák, Rossini, SchumannLeiden
CMC Nijmegen Winterconcert 2016 dec 2016Brahms, DvořákNijmegen
Con Brio December 2018 dec 2018Dvořák, SibeliusAmsterdam
Der Aa Winter 2024 dec 2024 - jan 2025Bruckner, DvořákArnhem, Groningen, Leeuwarden
Het Orkest Maart 2003 Dvořák, Shostakovich
JON Zomer 2014 aug 2014Berlioz, Dvořák, ShostakovichApeldoorn, Ede
JON Zomertournee 2022 aug 2022Dvořák, Rachmaninov, van de PollAmsterdam, Radio Kootwijk, Veere
Krashna December 2005 nov - dec 2005Dvořák, Tsjaikovski, WagnerDelft, Leiden
LKO November 2009 - LKO 20 jaar nov 2009Brahms, DvořákLeiden, Utrecht
MIRA Najaar 2005 dec 2005Brahms, Dvořák, WilliamsBedum, Groningen
Neon Najaar 2023 sep - okt 2023DvořákAmsterdam, Den Haag
NHJO Voorjaar 1994 mrt 1994Chabrier, Debussy, Dvořák, FauréAlkmaar, Castricum, Hoorn
NNK Najaar 2023 okt 2023Dvořák, SibeliusNijmegen, Utrecht
NSO 2003 jan 2003Dvořák, Lann, StravinskyAmsterdam, Arnhem, Bergen, Berlijn (Duitsland), Enschede, Groningen, Leiden, Maastricht, Middelburg, Rotterdam, Tilburg, Utrecht
OGSO Najaar 2009 nov 2009Barber, Dvořák, Glazoenov, Moessorgski, SviridovDoetinchem
OGSO Najaar 2015 nov 2015Dvořák, Rimski-KorsakovDoetinchem, Zutphen
ONSO Najaarsconcerten 2012 nov 2012Dvořák, Ljadow, TsjaikovskiDeventer, Enschede
Orchest-Vereeniging Dordrecht Maart 2023 mrt 2023DvořákDordrecht
OvU November 2014 nov 2014DvořákUtrecht, Zeist
OvU November 2019 nov 2019Dvořák, TsjaikovskiBilthoven, Utrecht
Philharmonie November 2003 'Hongarije/Bohemen' nov 2003Dvořák, Kodály, LigetiAmsterdam, Utrecht
Pulcinella Voorjaarsconcerten 2024 apr 2024Dvořák, Honegger, WagnerAmsterdam, Utrecht
SOH Najaar 2019 nov 2019Bizet, Dvořák, van BeethovenHaarlem
Sweelinck December 2022 dec 2022Dvořák, Wagner, van GilseAmsterdam
TOL Maart 2020 mrt 2020Brahms, DvořákLeiden
TOL November 2004 nov 2004Dvořák, Nedbal, Voříšek
TOL Zomerconcert 2022 jun 2022Brahms, DvořákLeiden
ZphO April 2024 apr 2024Dvořák, van BeethovenDriebergen, Zeist
Vorige pagina | Naar boven | Sitemap | Privacy | Contact  | iCalendar

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op 29 januari 2025.