|
| ||||||||
| Requiem in d, KV 626 - Wolfgang Amadeus Mozart |
|---|
| Wirwar van fantasieën Veel merkwaardigs omringt het ontstaan (of liever gezegd: grotendeels niet ontstaan) van het Requiem van Mozart. Want als er één werk is waarop zich in de loop der tijden een wirwar van fantasieën, romantische beelden, projecties en dramatisch gezien interessante verhalen heeft vastgezet, is het wel dit requiem. De film Amadeus - als film een volslagen meesterwerk - geeft wel de mooiste, meest beeldende, meest aangrijpende versie. In heel grote trekken is er niets mis mee om de beelden van de film bij het luisteren naar het requiem voor je te zien: tijd en plaats en sfeer zijn prachtig geschetst en er ligt bepaald onderzoek aan ten grondslag. Maar vergeet wél al die glazen alcohol, de te wulpse Konstanze, die giechel van Wolfgang Amadeus, en vooral: de afschuwelijke rol die Salieri te spelen krijgt want de meest betrouwbare bron daarvan is de fantasie van schrijver Peter Shaffer (naar wiens gelijknamige toneelstuk de film werd gemaakt). Griezelig Maar eigenlijk biedt de naakte historische waarheid zoals de wetenschap die heeft willen achterhalen al meer dan genoeg stof om de verbeelding aan te wakkeren. Via een boodschapper die zijn naam niet bekend wilde maken en die er inderdaad (zoals in de film) griezelig schijnt te hebben uitgezien, bereikte Mozart op een dag de opdracht een requiem te schrijven. Hij werd er in klinkende munt voor betaald, maar het stuk zou na aflevering het eigendom van de opdrachtgever worden. Tijdens het werk aan het requiem werd Mozart ziek en hij stierf voordat hij het kon voltooien (naar men tegenwoordig denkt, stierf hij aan 'hitziges Frieselfieber'). En het meest bizarre van alle verhalen, namelijk dat een zekere graaf Walsegg het werk onder zijn eigen naam wilde laten uitvoeren ter nagedachtenis aan zijn jong gestorven vrouw, is óók waar. Twee jaar na Mozarts dood werd het requiem voor een selecte groep van genodigden, ergens op een afgelegen kasteel in de buurt van Wenen, voor het eerst uitgevoerd. Als een werk van graaf Walsegg. Veel geniale flarden Wat de gemoederen verder enorm bezighoudt is de vraag: wie schreef wat van dit requiem. Want bij zijn dood trof men op Mozarts beddesprei weliswaar een helemaal voltooid Introitus en Kyrie aan maar verder... Veel geniale flarden, evenveel open plekken. Van de Sequens en het Offertorium alleen de zangstemmen, de becijferde bas en de belangrijkste instrumentale partijen en zelfs daarin zaten nog hiaten. Voor het Sanctus en Agnus Dei ontbrak elke muzikale aanwijzing; de eerste acht maten van het Lacrymosa zijn waarschijnlijk het laatste wat Mozart schreef. Weduwe Konstanze vroeg verscheidene componisten het requiem te voltooien, maar die gaven de schetsen na ampele overweging terug. Uiteindelijk waagde Mozarts leerling Franz Xaver Süßmayr zich aan de lastige opdracht. (Hij heeft Mozart misschien voor diens dood nog over het requiem gesproken). Süßmayr deed zijn werk bekwaam, maar natuurlijk niet op het niveau van Mozart. Een fraaie zet was om voor het slot (de Communio) Mozarts muziek van Introitus en Kyrie weer te gebruiken, waardoor het stuk tenminste met 'echte Mozart' eindigt. Tekst: Stephen Westra, 2005 |