Johann Heinrich Schmelzer (Scheibbs, tussen 1620 en 1623 – maart 1680) was een Oostenrijks violist en componist, verbonden aan het Habsburgse hof, eerst als violist, later als balletcomponist, en vervolgens als hofcomponist. Zijn muziek wordt ingedeeld bij de barokmuziek.

Hij stond in nauw contact met Keizer Leopold I, die hem in de adelstand verhief. Aangezien de Keizer zelf ook als componist actief was, diende Schmelzer ook als muzikaal adviseur voor de componerende Keizer. Een jaar voor zijn overlijden werd hij tot Kapellmeister gepromoveerd. Vanwege de pest moest het Oostenrijkse keizerlijke hof uitwijken naar Praag, alwaar Schmelzer tijdens de epidemie overleed. Schmelzer stond bekend als misschien wel de belangrijkste violist in de Duitstalige wereld, en beïnvloedde latere componisten voor het vioolrepertoire. Hij droeg bij aan de ontwikkeling en verspreiding van de vioolsonata en -suite in de Duitstalige wereld. Heinrich Ignaz Franz Biber was de bekendste leerling van Schmelzer. Veel werken zijn verloren gegaan, maar er is wel een overzicht bewaard, namelijk de catalogus van de privéverzameling van Leopold I Distinta specificatione dell’archivio musicale per il servizio della cappella e camera cesarea, waarin 173 werken vermeld staan. Zijn oudste zoon Andreas Anton (1653–1701) was ook actief als componist.